Δεν θέλει κόπο... θέλει τρόπο!! Αδυνάτισε χωρίς δίαιτα!!

Δύο δεκαετίες ερευνών στο εργαστήριο διατροφής της στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα την παρακίνησαν να αναθεωρήσει υποθέσεις που μέχρι σήμερα αντιμετωπίζαμε ως αξιώματα, όπως ότι το λεγόμενο comfort food μάς φτιάχνει τη διάθεση. Πάνω στα συμπεράσματά της, που παρουσιάζει στο νέο βιβλίο της Secrets From The Eating Lab (Μυστικά του εργαστηρίου διατροφής), ανέπτυξε στρατηγικές απώλειας βάρους στις οποίες η θέληση είναι προαιρετική και οι απαγορεύσεις... απαγορεύονται.

Ένας ιδανικός κόσμος για τη δρα Μαν, με ή χωρίς άντρες, θα ήταν γεμάτος με ευτυχισμένες γυναίκες, όχι παχουλές ούτε κοκαλιάρες, αλλά με φυσιολογικό βάρος. Και ως φυσιολογικό ορίζει αυτό που επιτυγχάνουμε όταν καταναλώνουμε τις ποσότητες φαγητού και τα θρεπτικά στοιχεία που έχει ανάγκη ο οργανισμός μας, έστω κι αν τότε ο δείκτης μάζας του σώματός μας ξεπερνά τα επιθυμητά επίπεδα. Άλλωστε λίγα «περιττά» κιλά, όπως προσθέτει, δεν σημαίνουν και προβλήματα υγείας.

Η εγκράτεια είναι υπερεκτιμημένη
Ο λόγος που τα προγράμματα διατροφής συνήθως αποτυγχάνουν, ισχυρίζεται η συγγραφέας, είναι γιατί, όταν θέλουμε πολύ να αδυνατίσουμε, ολόκληρο το σύμπαν συνωμοτεί εναντίον μας. Αλυσιδωτές αντιδράσεις σαμποτάρουν το εγχείρημά μας: Η απώλεια λίπους ανεβάζει τα επίπεδα των ορμονών που δημιουργούν το αίσθημα της πείνας. Η πείνα ενεργοποιεί συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές οι οποίες κάνουν τις απαγορευμένες λιχουδιές να μας φαίνονται πιο ακαταμάχητες από ποτέ, σαν να πρόκειται για έναν παράνομο εραστή. Ο μεταβολισμός κατεβάζει ταχύτητα και, αντί να καίει θερμίδες, αρχίζει να τις μετατρέπει σε λιπώδεις ιστούς. Με λίγα λόγια ο οργανισμός μας ερμηνεύει τη δίαιτα σαν λιμοκτονία και κάνει τα πάντα για να εξοικονομήσει ενέργεια, ένα κατάλοιπο από την προϊστορική εποχή, όταν σε περιόδους ανέχειας επιβίωναν όσοι είχαν τα περισσότερα αποθέματα λίπους. Και υπάρχει βέβαια και η κληρονομικότητα, η οποία, σύμφωνα με έρευνες, καθορίζει σε ποσοστό 70% το αν θα γίνουμε λεπτές ή γεματούλες.

Για παράδειγμα, μια μελέτη σε υιοθετημένα παιδιά έδειξε ότι το σωματικό βάρος τους συνδέεται στενά με εκείνο των βιολογικών γονιών τους, ανεξάρτητα από τις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας όπου μεγαλώνουν. Αλλά ακόμη κι αν μετά από κόπους και θυσίες φτάσουμε στα κιλά-στόχο, το πιθανότερο είναι αργά ή γρήγορα να ξαναπάρουμε όσα έχουμε χάσει.

Η ψυχολόγος συμβουλεύει, λοιπόν, να μην πηγαίνουμε... κόντρα στη φύση μας, δηλαδή να σταματήσουμε τις διαδοχικές δίαιτες. Προτείνει να μην αντιμετωπίζουμε την υγιεινή διατροφή σαν ένα πρότζεκτ με ημερομηνία λήξης, αλλά να την κάνουμε μόνιμη συνήθεια ακολουθώντας ψυχολογικές τεχνικές που δεν προϋποθέτουν σιδερένια θέληση 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Άλλωστε, όπως πιστεύει η ίδια, ο αυτοέλεγχος σε θέματα διατροφής είναι υπερεκτιμημένος.

Παρόλο που κάποιοι είμαστε περισσότερο εγκρατείς και άλλοι λιγότερο, το αν θα πούμε «όχι» σε ένα λαχταριστό μιλφέιγ εξαρτάται κυρίως από τις εκάστοτε συνθήκες, όπως το αν τη δεδομένη στιγμή είμαστε στρεσαρισμένοι, άυπνοι ή κουρασμένοι. Αν όμως η αυτοσυγκράτηση στο φαγητό δεν είναι θέμα χαρακτήρα αλλά συνθηκών, πώς εξηγείται, π.χ., το ότι υπάρχει μια συνάδελφός σας που αντιστέκεται πάντα, χειμώνα καλοκαίρι, στα κεράσματα του γραφείου; Πιθανόν να μην είναι τέρας αυτοκυριαρχίας, απλώς να μην τρελαίνεται για γλυκά, απαντά η δρ Μαν.

Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο
Ας δούμε, λοιπόν, μερικές από τις στρατηγικές που προτείνει η ψυχολόγος διατροφής για να διατηρήσουμε το φυσιολογικό βάρος μας ή να επανέλθουμε σε αυτό χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιήσουμε.

1. Μακριά από τους πειρασμούς κι αγαπημένοι. Σε ένα κλασικό σήμερα τεστ της ψυχολογίας, το λεγόμενο «πείραμα του ζαχαρωτού» του δρα Ουόλτερ Μίσελ, τα νήπια που κλήθηκαν να αντισταθούν σε ένα γλύκισμα με την υπόσχεση μιας μεγαλύτερης ανταμοιβής έσπρωξαν τη λιχουδιά μακριά τους. Κάτι ήξεραν τα πιτσιρίκια: Όπως επιβεβαιώνουν οι επιστήμονες, όσο πιο δύσκολα προσβάσιμη είναι μια τροφή, τόσο δυσκολότερα θα αποφασίσουμε να ενδώσουμε σ’ αυτή για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είμαστε επιρρεπείς μόνο στη λιχουδιά, αλλά και στην τεμπελιά.

Προσπαθήστε, λοιπόν, να φάτε το κινέζικο με ξυλάκια, καθώς έτσι ίσως καταναλώσετε μικρότερη ποσότητα απ’ ό,τι αν χρησιμοποιούσατε πιρούνι. Αντικαταστήστε τα πιάτα στο σπίτι σας με μικρότερα, ώστε να το ξανασκεφτείτε προτού τα γεμίσετε για δεύτερη φορά. Ή, αφού σερβιριστείτε ένα κομμάτι παστίτσιο, σκεπάστε αμέσως το ταψί με αλουμινόχαρτο και κρύψτε το στο ψυγείο, αντί να το αφήσετε πάνω στον πάγκο της κουζίνας με αποτέλεσμα να σας προκαλεί να φάτε «λιγάκι» ακόμη. Από την άλλη ξεπεράστε από πριν τα εμπόδια που σας χωρίζουν από τις υγιεινές επιλογές. Αν βαριέστε να ξεφλουδίζετε φρούτα, αντί για καρπούζια και ροδάκινα, αγοράστε μπανάνες και σταφύλια. Αν πλήττετε θανάσιμα να πλένετε και να κόβετε λαχανικά, κάντε την προεργασία μόλις τα αγοράσετε, ζεματίστε τα, αν χρειαστεί, και βάλτε τα στο ψυγείο ώστε να είναι διαθέσιμα οποιαδήποτε στιγμή πεινάσετε.

2. Απαλλάξτε το φαγητό από...τη ρετσινιά του υγιεινού.
Σε μελέτη του εργαστηρίου της δρα Μαν οι συμμετέχοντες κατανάλωσαν δύο μιλκσέικ, αφού ενημερώθηκαν (ψευδώς) ότι το πρώτο ήταν υψηλό σε θερμίδες και το δεύτερο light. Παρόλο που στην πραγματικότητα επρόκειτο για το ίδιο ρόφημα, μόνο το πρώτο (βάσει αιματολογικών εξετάσεων στις οποίες υποβλήθηκαν οι εθελοντές) έριξε τα επίπεδα της γκρελίνης στο αίμα τους, μιας ορμόνης που πυροδοτεί την πείνα. Δηλαδή χόρτασαν με την ιδέα και μόνο ότι απολάμβαναν κάτι απαγορευμένο. Το υγιεινό φαγητό απεναντίας, εξηγεί η ψυχολόγος, συνήθως το ταυτίζουμε στο μυαλό μας με κάτι μη γευστικό ή όχι αρκετά χορταστικό. Για να το δούμε με άλλο μάτι, η ειδικός συμβουλεύει να επικαλεστούμε όχι μόνο τη λογική (π.χ. το γεγονός ότι κάνει καλό στην υγεία μας), αλλά και το συναίσθημα: να φάμε ένα μαρούλι γιατί το φυτέψαμε εμείς, μια σαλάτα επειδή είναι πολύχρωμη ή ένα μήλο διότι σε συνδυασμό με κανέλα γίνεται πεντανόστιμο.

3. Μην αφήσετε να σας χαλάσουν οι κακές παρέες. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι οι καλοφαγάδες φίλοι μας μας δελεάζουν με λουκούλλεια γεύματα. Το ξέρατε όμως ότι αυτοί συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο τους στις διατροφικές επιλογές μας ακόμη κι όταν δεν είναι παρόντες; Είναι οι λεγόμενες «νόρμες», τα κοινωνικά πρότυπα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας σε κάθε τομέα της ζωής μας. Για του λόγου το αληθές, σε ένα πείραμα του εργαστηρίου διατροφής οι εθελοντές που ενημερώθηκαν από ερευνητές ότι οι φίλοι τους δεν έφαγαν πολλά μπισκότα περιόρισαν και οι ίδιοι την κατανάλωση του συγκεκριμένου γλυκίσματος. Αν, λοιπόν, αποφασίσετε να κάνετε μια πιο υγιεινή στροφή στη διατροφή σας, προσπαθήστε να παρασύρετε και την κολλητή ή το σύντροφό σας. Με αυτό τον τρόπο θα έχετε και πρακτικά οφέλη (για παράδειγμα δεν θα χρειαστεί πλέον να μαγειρεύετε δύο διαφορετικά φαγητά στο σπίτι), αλλά και ψυχολογικά (ας πούμε, δεν θα υπομένετε τα παράπονα της φίλης σας όταν της προτείνετε, αντί για τηγανητές πατάτες, να παραγγείλετε ψητά λαχανικά στο εστιατόριο).

4. Μια privé συνάντηση με τα λαχανικά. Όταν ένα υγιεινό και ένα ανθυγιεινό φαγητό μονομαχούν στο ίδιο τραπέζι, νικητής σχεδόν πάντα αναδεικνύεται το δεύτερο. Σε περίπτωση όμως που υπάρχει μόνο το ένα, αν δεν θέλουμε να μείνουμε νηστικοί, δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να το προτιμήσουμε. Η συγγραφέας σε ένα πείραμά της χώρισε τους εθελοντές σε δύο ομάδες και τους ζήτησε να παρακολουθήσουν μια ταινία. Τα μέλη της πρώτης τα εφοδίασε με καρότα και καραμελάκια, ενώ εκείνα της δεύτερης με καρότα, αλλά και με την υπόσχεση ότι τα καραμελάκια θα ακολουθούσαν σύντομα. Οι τελευταίοι δεν περίμεναν τα καραμελάκια, αλλά άρχισαν να μασουλούν τα καρότα με αποτέλεσμα να καταναλώσουν περισσότερα λαχανικά σε σχέση τους άλλους. Όταν, λοιπόν, είστε πεινασμένοι, ξεκινήστε το γεύμα σας με μια σαλάτα και μόνο αφού αδειάσετε το πιάτο σας φέρτε οτιδήποτε άλλο στο τραπέζι. Αυτό το κόλπο σε μια άλλη μελέτη έπεισε ακόμη και παιδιά να καταβροχθίσουν μπρόκολο και κουνουπίδι.

5. Οι συνήθειες πάνε πακέτο. Μια από τις κλασικές συμβουλές διακοπής του καπνίσματος είναι: «Αποδεσμευτείτε για ένα διάστημα από καταστάσεις που έχετε συνδέσει με το τσιγάρο (π.χ. τον πρωινό καφέ ή το βραδινό ποτό)». Πράγματι, όποια ανθυγιεινή συνήθεια κι αν έχετε συσχετίσει με ένα ορισμένο ερέθισμα, εξορίστε το ερέθισμα από την καθημερινότητά σας και έτσι θα απαλλαγείτε ευκολότερα και από τη συνήθεια. Αν κάθε φορά που περνάτε μπροστά από ένα συγκεκριμένο ζαχαροπλαστείο σάς ανοίγει η όρεξη για γαλακτομπούρεκο, αλλάξτε διαδρομή. Αν παραγγέλνετε πάντα ποπκόρν στον κινηματογράφο, την επόμενη φορά ζητήστε από το σύντροφό σας να πάει στο κυλικείο.

6. Καταρρίψτε το μύθο του comfort food. Ανέκαθεν πιστεύαμε ότι στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας μπορούμε να καταφύγουμε σε ένα πακέτο τσιπς. Όμως ένα ακόμη πείραμα της δρα Μαν ήρθε να αμφισβητήσει και αυτή την ιδέα. Η ψυχολόγος ζήτησε από τους εθελοντές να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο όπου, μεταξύ άλλων, έπρεπε να απαριθμήσουν τρεις τροφές στις οποίες στρέφονται όταν έχουν κακή διάθεση. Στη συνέχεια τους έβαλε να παρακολουθήσουν σκηνές ταινιών που προκαλούν αρνητικά συναισθήματα, από δύο φορές. Την πρώτη τούς κέρασε αμέσως μετά ένα δικό τους comfort food, ενώ τη δεύτερη κάποιο «συναισθηματικά ουδέτερο» φαγητό. Όπως παρατήρησε, και στις δύο περιπτώσεις η διάθεσή τους βελτιώθηκε εξίσου. Ίσως, λοιπόν, το comfort food να δρα περίπου όπως ένα ψευδοφάρμακο: να μας κάνει χαρούμενες μόνο και μόνο λόγω των θετικών προσδοκιών που καλλιεργεί. Αν όμως συνειδητοποιήσουμε ότι όλα είναι στο μυαλό μας, μπορεί να αρχίσουμε να... βρίσκουμε παρηγοριά όχι μόνο στα πατατάκια και το παγωτό αλλά και στα μπαστουνάκια καρότου.

Φυσικά, όπως διευκρινίζει η δρ Μαν, δεν αρκεί να επαναπαυτούμε στις παραπάνω στρατηγικές για να προστατεύσουμε την υγεία μας. Είναι επίσης σημαντικό να ασκούμαστε συστηματικά και να υιοθετήσουμε τεχνικές ελέγχου του στρες. Με όλα αυτά, συνδυαστικά, ακόμη κι αν δεν αποκτήσουμε αναλογίες μοντέλου, θα κατακτήσουμε το δικό μας φυσιολογικό βάρος και θα το διατηρήσουμε χωρίς να αυτομαστιγωνόμαστε με στερήσεις και με τύψεις κάθε φορά που ο αυτοέλεγχός μας θα αποδεικνύεται κατώτερος των προσδοκιών μας.

Πηγή: elle.gr